Tablica upamiętniająca Synagogę

W 1670 r. gmina zabiegała o budowę swojej bożnicy na miejscu wcześniejszej drewnianej, która spłonęła podczas najazdu szwedzkiego. Bożnica z dobudówkami z muru pruskiego i pokryta łupkiem dwukrotnie płonęła, najpierw w 1713 roku, a następnie w 1835 r.

Na początku XIX wieku Żydzi byli najliczniejszą grupą wyznaniową wśród ludności chodzieskiej. W 1816 r. było w Chodzieży 2455 mieszkańców, wśród nich 866 Żydów, 804 Polaków oraz 785 Niemców. Po pożarze w 1835 r. postanowiono wznieść murowaną okazałą synagogę, w której budowie finansowo wspomógł ówczesny właściciel miasta Ferdynand von Zacha. Budowa trwała 2 lata, a jej koszt wynosił 5150 talarów. Od połowy XIX wieku liczba ludności żydowskiej zmniejszała się, co było skutkiem masowej emigracji do Ameryki. W 1890 r. mieszkało w Chodzieży tylko 16% osób wyznania mojżeszowego. W latach 30-tych XX w. ilość ta spadła do ok. 0,4%.

W dniu 1 stycznia 1941 roku nie było już w Chodzieży ani jednego Żyda.

Budynek bożnicy z 1837 r. przetrwał do 1941 roku. Została rozebrana przez Niemców, którzy do jej rozbiórki użyli Żydów sprowadzonych z Łodzi. Gruzy z synagogi oraz nagrobki ze zlikwidowanego kirkutu trafiły na budowę drogi z Chodzieży do Szamocina.

Po ponad 71 latach upamiętniono istnienie w Chodzieży synagogi. 9 listopada 2012 r. staraniem Towarzystwa Miłośników Ziemi Chodzieskiej oraz Heimatkreisgemeinschaft Kolmar – organizacji skupiających byłych mieszkańców miasta na skwerze u zbiegu ulic Harcerskiej i Raczkowskiego odsłonięto tablicę pamięci. Na płycie przymocowanej do postumentu z czerwonego granitu widnieją napisy w języku polskim i niemieckim: „W tym miejscu stała do 1941 roku synagoga gminy żydowskiej. Jej członkowie i dom boży stali się ofiarami nazizmu. Nam i przyszłym pokoleniom ku pamięci i przestrodze.”

Zbieg ulic Harcerskiej i Raczkowskiego, Chodzież